دسته فلکه یا همان «فرمون دستگاه تراش» یکی از مهم‌ترین قطعات کنترلی در ماشین آلات و چرخ گردان صنعتی به شمار می‌رود. در بسیاری از دستگاه های مکانیکی و نیمه اتوماتیک، نیاز است که اپراتور بتواند به صورت دستی حرکات دقیق دستگاه را تنظیم کند. در چنین شرایطی، دسته فلکه بهترین انتخاب است، زیرا هم کنترل آسان و سریع فراهم می‌کند و هم ایمنی کاربر را افزایش می‌دهد.
واژه‌ی «دسته فلکه» در صنعت ایران رایج‌تر است، اما بسیاری از کاربرها این قطعه را با عنوان «فرمون» یا Handwheel می‌شناسند. علت شباهت در نام‌گذاری به این خاطر است که ظاهر آن شبیه فرمان خودرو بوده و نحوه‌ی عملکرد آن نیز به همین شکل است؛ یعنی اپراتور با چرخاندن دسته فلکه یا فرمون می‌تواند حرکت خطی یا چرخشی دستگاه را کنترل نماید.
جنس و ساختار دسته فلکه
دسته فلکه‌ها بسته به نوع کاربری در دو جنس اصلی تولید می‌شوند:
1- آلومینیومی (Die-cast Aluminium)
- مقاومت بسیار بالا در برابر فشار و ضربه
- مناسب دستگاه‌های سنگین مانند تراش منوال، فرزهای بزرگ، ماشین‌آلات پرس و تجهیزات صنعتی
- طراحی که علاوه بر زیبایی، وزن قطعه را کاهش داده
2-پلاستیکی (Plastic Handwheel)
- ساخته‌شده از پلاستیک مهندسی (ABS یا PA6)
- سبک‌تر و اقتصادی‌تر نسبت به مدل فلزی
- مناسب دستگاه‌های متوسط و سبک مثل ماشین‌آلات بسته‌بندی، تجهیزات نجاری، و برخی ماشین‌آلات آزمایشگاهی
- طراحی توپر که حس راحتی در دست ایجاد می‌کند و سطح آن ضد لغزش ساخته می‌شود
هر دو مدل معمولاً مجهز به دسته تاشو باکالیت هستند. این دسته‌ها مقاومت حرارتی بالایی دارند و در برابر سایش یا ضربه نیز دوام قابل‌توجهی از خود نشان می‌دهند. مزیت «تاشو بودن» این است که در زمانی که از فلکه استفاده نمی‌شود، می‌توان دسته را خواباند تا فضای کمتری بگیرد و احتمال گیر کردن دست یا لباس به آن کمتر شود.
کاربرد دسته فلکه (فرمون) در صنایع مختلف
- ماشین‌ابزار: مهم‌ترین کاربرد دسته فلکه در دستگاه‌های تراش و فرز دستی است. اپراتور با استفاده از این قطعه، حرکت محورها را تنظیم می‌کند و عملیات ماشین‌کاری دقیق‌تر انجام می‌شود.
- ماشین‌آلات بسته‌بندی: تنظیم ارتفاع غلتک‌ها، تیغه‌ها و فک‌های بسته‌بندی با دسته فلکه انجام می‌شود.
- صنایع چوب و نجاری: دستگاه‌های برش، رنده و پرس نجاری اغلب مجهز به فلکه برای تنظیم دستی ارتفاع میز یا تیغه هستند.
- تجهیزات آزمایشگاهی: در برخی دستگاه‌ها نیاز به تنظیم دقیق فاصله یا فشار وجود دارد؛ دسته فلکه انتخابی ساده و مطمئن برای این کار است.
- ماشین‌آلات سنگین صنعتی: دستگاه‌های خم‌کاری، برش فلز و پرس نیز از این قطعه بهره می‌برند.
تفاوت دسته فلکه آلومینیومی و پلاستیکی
وزن: فلکه پلاستیکی سبک‌تر است و در کاربری‌هایی که نیاز به حمل‌ونقل مداوم دستگاه وجود دارد، انتخاب بهتری محسوب می‌شود.
مقاومت: فلکه آلومینیومی تحمل بیشتری در برابر فشار و وزن دارد و برای ماشین‌آلات سنگین توصیه می‌شود.
قیمت: فلکه پلاستیکی اقتصادی‌تر است و در پروژه‌هایی با بودجه محدود، پرکاربردتر خواهد بود.
ظاهر: مدل آلومینیومی اغلب با طراحی تو خالی عرضه می‌شود، در حالی که مدل پلاستیکی به شکل توپر (Solid) تولید می‌گردد.
جدول مشخصات محصول
| قطر فلکه (فرمون) | 100mm – 125mm – 160mm – 200mm |
| قطر سوراخ مرکزی | 12mm – 12mm – 16mm – 18mm |
| جنس بدنه | آلومینیوم ریخته‌گری (Die-cast) / پلاستیک مهندسی (ABS/PA6) |
| جنس دسته | باکالیت مقاوم در برابر ضربه و حرارت |
| نوع دسته | تاشو (Foldable Handle) |
| نوع اتصال | سوراخ داخلی مغزی خور یا خار‌دار |
| کاربردها | دستگاه تراش، فرز دستی، ماشین‌آلات صنعتی و آزمایشگاهی |
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.